FIZYKA
IV etap edukacyjny – zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
- Wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych.
- Przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników.
- Wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych.
- Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularno – naukowych).
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
- Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
- opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciem okresu i częstotliwości;
- opisuje zależności między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem oraz wskazuje przykłady sił pełniących rolę siły dośrodkowej;
- interpretuje zależności między wielkościami w prawie powszechnego ciążenia dla mas punktowych lub rozłącznych kul;
- wyjaśnia, na czym polega stan nieważkości, i podaje warunki jego występowania;
- wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi;
- posługuje się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej i satelity geostacjonarnego; opisuje ruch sztucznych satelitów wokół Ziemi (jakościowo), wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodkową, wyznacza zależność okresu ruchu od promienia orbity (stosuje III prawo Keplera);
- wyjaśnia, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle gwiazd;
- wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca;
- opisuje zasadę pomiaru odległości z Ziemi do Księżyca i planet opartą na paralaksie i zasadę pomiaru odległości od najbliższych gwiazd opartą na paralaksie rocznej, posługuje się pojęciem jednostki astronomicznej i roku świetlnego;
- opisuje zasadę określania orientacyjnego wieku Układu Słonecznego;
- opisuje budowę Galaktyki i miejsce Układu Słonecznego w Galaktyce;
- opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk).
- Fizyka atomowa. Uczeń:
- opisuje promieniowanie ciał, rozróżnia widma ciągłe i liniowe rozrzedzonych gazów jednoatomowych, w tym wodoru;
- interpretuje linie widmowe jako przejścia między poziomami energetycznymi atomów;
- opisuje budowę atomu wodoru, stan podstawowy i stany wzbudzone;
- wyjaśnia pojęcie fotonu i jego energii;
- interpretuje zasadę zachowania energii przy przejęciach elektronu między poziomami energetycznymi w atomie z udziałem fotonu;
- opisuje efekt fotoelektryczny, wykorzystuje zasadę zachowania energii do wyznaczenia energii i prędkości fotoelektronów.
- Fizyka jądrowa. Uczeń:
- posługuje się pojęciami pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron; podaje skład jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej;
- posługuje się pojęciami: energii spoczynkowej, deficytu masy i energii wiązania; oblicza te wielkości dla dowolnego pierwiastka układu okresowego;
- wymienia właściwości promieniowania jądrowego α, β, γ; opisuje rozpady alfa, beta (wiadomości o neutrinach nie są wymagane), sposób powstawania promieniowania gamma; posługuje się pojęciem jądra stabilnego i niestabilnego;
- opisuje rozpad izotopu promieniotwórczego, posługując się pojęciem czasu połowicznego rozpadu; rysuje wykres zależności liczby jąder, które uległy rozpadowi od czasu; wyjaśnia zasadę datowania substancji na podstawie składu izotopowego, np. datowanie węglem 14C;
- opisuje reakcje jądrowe, stosując zasadę zachowania liczby nukleonów i zasadę zachowania ładunku oraz zasadę zachowania energii;
- opisuje wybrany sposób wykrywania promieniowania jonizującego;
- wyjaśnia wpływ promieniowania jądrowego na materię oraz na organizmy;
- podaje przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości i energii jądrowej;
- opisuje reakcję rozszczepienia uranu 235U zachodzącą w wyniku pochłonięcia neutronu; podaje warunki zajęcia reakcji łańcuchowej;
- opisuje działanie elektrowni atomowej oraz wymienia korzyści i zagrożenia płynące z energetyki jądrowej;
- opisuje reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach oraz w bombie wodorowej.
PODRĘCZNIK
Spis treści
Program nauczania
Plan wynikowy
Symbol: 167901
ISBN: 9788360793756
Typ: podręcznik
Nośnik: Książka
Ilość stron: 264
Oprawa: miękka
Treść podręcznika odpowiada wszystkim wymaganiom szczegółowym znajdującym się w podstawie programowej (IV etap edukacyjny − zakres podstawowy). Treści wykraczające poza te wymagania zawarto w uzupełnieniach (ich tytuły sformułowano tak, by zachęcały uczniów do poszerzenia i pogłębienia wiedzy) oraz w ciekawostkach. Mocną stroną książki są różnorodne formy aktywizowania i motywowania ucznia do pracy. Liczne zdjęcia i rysunki, staranna i przejrzysta grafika, czytelne wyeksponowanie najważniejszych treści ułatwiają zrozumienie omawianych zagadnień. Wiedza została podana przystępnie, jasno i zrozumiale, z dużą dbałością o precyzyjne posługiwanie się językiem fizyki.
Książka składa się z pięciu rozdziałów:
- Grawitacja
- Astronomia
- Fizyka atomowa
- Fizyka jądrowa
- Świat galaktyk
Na początku każdego paragrafu wymieniono umiejętności, które nabędzie uczeń po jego przestudiowaniu. Zamieszczone na końcu rozdziału zadania mają z kolei na celu: utrwalanie wiadomości i kształcenie umiejętności posługiwania się omówionymi na lekcji pojęciami i wielkościami fizycznymi, rozwijanie umiejętności wyjaśniania zjawisk fizycznych i uzasadniania odpowiedzi, rozwijanie zainteresowania poznanymi zagadnieniami, zachęcanie do samodzielnego zdobywania informacji i posługiwanie się nimi oraz do przeprowadzania wirtualnych obserwacji astronomicznych i wykonywania symulowanych doświadczeń. Każdy rozdział zawiera podsumowanie i test Sprawdź swoją wiedzę. Na końcu podręcznika zamieszczono odpowiedzi do zadań obliczeniowych oraz klucz do testów.