FIZYKA

ZAKRES RZOZSZERZONY

Cele kształcenia – wymagania ogólne

1. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.
2. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.
3. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji oraz doświadczeń i wnioskowanie na podstawie ich wyników.
4. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.
5. Budowanie modeli fizycznych i matematycznych do opisu zjawisk oraz ilustracji praw i zależności fizycznych.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

1. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
   1. przedstawia jednostki wielkości fizycznych, opisuje ich związki z jednostkami podstawowymi; przelicza wielokrotności i podwielokrotności;
   2. posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych;
   3. prowadzi obliczenia szacunkowe i poddaje analizie otrzymany wynik;
   4. przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem;
   5. rozróżnia wielkości wektorowe i skalarne, wykonuje graficznie działania na wektorach (dodawanie, odejmowanie, rozkładanie na składowe);
   6. tworzy teksty, tabele, diagramy lub wykresy, rysunki schematyczne lub blokowe dla zilustrowania zjawisk bądź problemu; właściwie skaluje, oznacza i dobiera zakresy osi;
   7. wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach;
   8. rozpoznaje zależność rosnącą bądź malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu; rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu;
   9. dopasowuje prostą do danych przedstawionych w postaci wykresu; interpretuje nachylenie tej prostej i punkty przecięcia z osiami;
   10. przeprowadza wybrane obserwacje, pomiary i doświadczenia korzystając z ich opisów; planuje i modyfikuje ich przebieg; formułuje hipotezę i prezentuje kroki niezbędne do jej weryfikacji;
   11. opisuje przebieg doświadczenia lub pokazu; wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów i uwzględnia ich rozdzielczość;
   12. przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania obserwacji, pomiarów i doświadczeń;
   13. rozróżnia błędy przypadkowe i systematyczne;
   14. wyznacza średnią z kilku pomiarów jako końcowy wynik pomiaru powtarzanego;
   15. posługuje się pojęciem niepewności pomiaru wielkości prostych i złożonych; zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostką oraz z uwzględnieniem informacji o niepewności; uwzględnia niepewności przy sporządzaniu wykresów;
   16. przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych;
   17. przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki;
   18. przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii;
   19. wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu;
   20. tworzy modele fizyczne lub matematyczne wybranych zjawisk i opisuje ich założenia; ilustruje prawa i zależności fizyczne z wykorzystaniem tych założeń.
2. Mechanika. Uczeń:
   1. opisuje ruch względem różnych układów odniesienia;
   2. rozróżnia pojęcia położenie, tor i droga;
   3. opisuje ruchy postępowe, posługując się wielkościami wektorowymi: przemieszczeniem, prędkością i przyspieszeniem wraz z ich jednostkami;
   4. opisuje ruchy prostoliniowe jednostajne i jednostajnie zmienne, posługując się zależnościami położenia, wartości prędkości i przyspieszenia oraz drogi od czasu;
   5. sporządza i interpretuje wykresy zależności parametrów ruchu od czasu;
   6. wyznacza położenie, wartość prędkości, wartość przyspieszenia i drogę w ruchu jednostajnym i jednostajnie zmiennym na podstawie danych zawartych w postaci tabel i wykresów;
   7. opisuje ruchy złożone jako sumę ruchów prostych; analizuje rzut poziomy jako przykład ruchu dwuwymiarowego;
   8. opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciami: okresu, częstotliwości, prędkości liniowej oraz przemieszczenia kątowego, prędkości kątowej i przyspieszenia dośrodkowego wraz z ich jednostkami;
   9. stosuje do obliczeń związki między promieniem okręgu, prędkością kątową, prędkością liniową oraz przyspieszeniem dośrodkowym;
   10. wskazuje siłę dośrodkową jako przyczynę ruchu jednostajnego po okręgu;
   11. opisuje ruch niejednostajny po okręgu;
   12. wyznacza graficznie siłę wypadkową dla sił działających w dowolnych kierunkach na płaszczyźnie;
   13. stosuje zasady dynamiki do opisu zachowania się ciał;
   14. posługuje się pojęciem pędu i jego jednostką; interpretuje II zasadę dynamiki jako związek między zmianą pędu i popędem siły;
   15. wykorzystuje zasadę zachowania pędu do opisu zachowania się izolowanego układu ciał;
   16. rozróżnia i analizuje zderzenia sprężyste i niesprężyste;
   17. opisuje opory ruchu (opory ośrodka, tarcie statyczne, tarcie kinetyczne); rozróżnia współczynniki tarcia kinetycznego oraz tarcia statycznego; omawia rolę tarcia na wybranych przykładach;
   18. rozróżnia układy inercjalne i nieinercjalne; omawia różnice między opisem ruchu ciał w układach inercjalnych i nieinercjalnych; posługuje się pojęciem siły bezwładności;
   19. stosuje zasadę równoważności układów inercjalnych (zasadę względności Galileusza);
   20. posługuje się pojęciami pracy mechanicznej, mocy, energii kinetycznej, energii potencjalnej wraz z ich jednostkami; stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do obliczeń;
   21. posługuje się pojęciem sprawności urządzeń mechanicznych;
   22. interpretuje pole pod wykresem zależności siły od drogi i pole pod wykresem zależności mocy od czasu jako wykonaną pracę;
   23. opisuje ruch ciał na równi pochyłej;
   24. posługuje się pojęciem ciśnienia hydrostatycznego i stosuje je do obliczeń; analizuje równowagę cieczy w naczyniach połączonych;
   25. stosuje do obliczeń prawo Archimedesa i objaśnia warunki pływania ciał;
   26. doświadczalnie:
       1. demonstruje działanie siły bezwładności, m.in. na przykładzie pojazdów gwałtownie hamujących,
       2. bada zderzenia ciał oraz wyznacza masę lub prędkość jednego z ciał, korzystając z zasady zachowania pędu,
       3. bada związek między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem w ruchu jednostajnym po okręgu,
       4. wyznacza wartość współczynnika tarcia na podstawie analizy ruchu ciała na równi.
3. Mechanika bryły sztywnej. Uczeń:
   1. wyznacza położenie środka masy układu ciał;
   2. stosuje pojęcie bryły sztywnej; opisuje ruch obrotowy bryły sztywnej wokół osi;
   3. stosuje warunki statyki bryły sztywnej; posługuje się pojęciem momentu sił wraz z jednostką;
   4. stosuje zasady dynamiki dla ruchu obrotowego; posługuje się pojęciami przyspieszenia kątowego oraz momentu bezwładności jako wielkości zależnej od rozkładu mas, wraz z ich jednostkami;
   5. oblicza energię ruchu bryły sztywnej jako sumę energii kinetycznej ruchu postępowego środka masy i ruchu obrotowego wokół osi przechodzącej przez środek masy;
   6. posługuje się pojęciem momentu pędu punktu materialnego i bryły; stosuje do obliczeń związek między momentem pędu i prędkością kątową;
   7. stosuje zasadę zachowania momentu pędu;
   8. doświadczalnie:
      1. demonstruje zasadę zachowania momentu pędu,
      2. bada ruch ciał o różnych momentach bezwładności.
4. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
   1. posługuje się prawem powszechnego ciążenia do opisu oddziaływania grawitacyjnego; wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał;
   2. stosuje do obliczeń związek między przyspieszeniem grawitacyjnym na powierzchni planety a jej masą i promieniem;
   3. analizuje jakościowo wpływ siły grawitacji Słońca na niejednostajny ruch planet po orbitach eliptycznych i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców;
   4. wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodkową w ruchu po orbicie kołowej, oblicza wartość prędkości na orbicie kołowej o dowolnym promieniu; omawia ruch satelitów wokół Ziemi;
   5. interpretuje III prawo Keplera jako konsekwencję prawa powszechnego ciążenia; stosuje do obliczeń III prawo Keplera dla orbit kołowych;
   6. interpretuje II prawo Keplera jako konsekwencję zasady zachowania momentu pędu;
   7. oblicza zmiany energii potencjalnej grawitacji i stosuje zasadę zachowania energii do ruchu orbitalnego; posługuje się pojęciem drugiej prędkości kosmicznej (prędkości ucieczki);
   8. opisuje stan nieważkości i stan przeciążenia oraz podaje warunki i przykłady jego występowania;
   9. opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej, roku świetlnego i parseka;
   10. opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk); stosuje do obliczeń prawo Hubble’a.
5. Drgania. Uczeń:
   1. opisuje proporcjonalność siły sprężystości do wydłużenia; posługuje się pojęciem współczynnika sprężystości i jego jednostką;
   2. analizuje ruch pod wpływem siły sprężystości; posługuje się pojęciem ruchu harmonicznego; podaje przykłady takich ruchów;
   3. opisuje ruch harmoniczny, posługując się pojęciami wychylenia, amplitudy, częstości kołowej i przesunięcia fazowego; rozróżnia drgania o fazach zgodnych lub przeciwnych;
   4. analizuje zależności położenia, prędkości i przyspieszenia od czasu dla ciała w ruchu drgającym harmonicznym oraz interpretuje wykresy tych zależności;
   5. stosuje do obliczeń zależność okresu małych drgań wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie od ich parametrów;
   6. oblicza energię potencjalną sprężystości i uwzględniają w analizie przemian energii;
   7. opisuje drgania wymuszone i drgania słabo tłumione; ilustruje zjawisko rezonansu mechanicznego na wybranych przykładach;
   8. doświadczalnie:
      1. demonstruje niezależność okresu drgań wahadła od amplitudy,
      2. bada zależność okresu drgań od długości wahadła,
      3. bada zależność okresu drgań ciężarka od jego masy i od współczynnika sprężystości sprężyny,
      4. demonstruje zjawisko rezonansu mechanicznego,
      5. wyznacza wartość przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła matematycznego.
6. Termodynamika. Uczeń:
   1. opisuje zjawisko rozszerzalności cieplnej: liniowej ciał stałych oraz objętościowej gazów i cieczy;
   2. rozróżnia przekaz energii w postaci ciepła między układami o różnych temperaturach i przekaz energii w formie pracy;
   3. posługuje się pojęciem energii wewnętrznej; analizuje pierwszą zasadę termodynamiki jako zasadę zachowania energii;
   4. opisuje przykłady współistnienia substancji w różnych fazach w stanie równowagi termodynamicznej;
   5. wykorzystuje pojęcie ciepła właściwego oraz ciepła przemiany fazowej w analizie bilansu cieplnego;
   6. opisuje skokową zmianę energii wewnętrznej w przemianach fazowych;
   7. posługuje się pojęciem wartości energetycznej paliw i żywności;
   8. wymienia szczególne własności wody i ich konsekwencje dla życia na Ziemi;
   9. stosuje pierwszą zasadę termodynamiki do analizy przemian gazowych; rozróżnia przemiany: izotermiczną, izobaryczną, izochoryczną i adiabatyczną gazów;
   10. posługuje się założeniami teorii kinetyczno-molekularnej gazu doskonałego;
   11. opisuje związek pomiędzy temperaturą w skali Kelvina a średnią energią ruchu cząsteczek i energią wewnętrzną gazu doskonałego;
   12. analizuje wykresy przemian gazu doskonałego;
   13. stosuje równanie gazu doskonałego (równanie Clapeyrona) do wyznaczenia parametrów gazu;
   14. posługuje się pojęciem ciepła molowego gazu; interpretuje związek między ciepłem molowym przy stałym ciśnieniu a ciepłem molowym w stałej objętości dla gazu doskonałego;
   15. analizuje przepływ energii w postaci ciepła i pracy mechanicznej w silnikach i pompach cieplnych;
   16. analizuje przedstawione cykle termodynamiczne, oblicza sprawność silników cieplnych;
   17. interpretuje drugą zasadę termodynamiki, podaje przykłady zjawisk odwracalnych i nieodwracalnych;
   18. opisuje zjawisko dyfuzji; posługuje się pojęciem fluktuacji, opisuje ruchy Browna;
   19. doświadczalnie:
       1. demonstruje rozszerzalność cieplną wybranych ciał stałych,
       2. bada proces wyrównywania temperatury ciał i posługuje się bilansem cieplnym,
       3. demonstruje stałość temperatury podczas przemiany fazowej.
7. Elektrostatyka. Uczeń:
   1. posługuje się zasadą zachowania ładunku;
   2. oblicza wartość siły wzajemnego odziaływania ładunków stosując prawo Coulomba;
   3. posługuje się wektorem natężenia pola elektrycznego wraz z jego jednostką; ilustruje graficznie pole elektryczne za pomocą linii pola; interpretuje zagęszczenie linii pola jako miarę natężenia pola; rozróżnia pole centralne i pole jednorodne;
   4. analizuje natężenie pola wytwarzanego przez układ ładunków punktowych i oblicza jego wartość;
   5. opisuje pole na zewnątrz sferycznie symetrycznego układu ładunków;
   6. opisuje jakościowo rozkład ładunków w przewodnikach, zerowe natężenie pola elektrycznego wewnątrz przewodnika (klatka Faradaya), duże natężenie pola wokół ostrzy na powierzchni przewodnika;
   7. analizuje ruch cząstek naładowanych w polu elektrycznym;
   8. analizuje pracę jako zmianę energii potencjalnej podczas przemieszczenia ładunku w polu elektrycznym; posługuje się pojęciem potencjału pola i jego jednostką;
   9. oblicza zmianę energii ładunku w polu centralnym i jednorodnym;
   10. opisuje ilościowo pole elektryczne wewnątrz kondensatora płaskiego;
   11. posługuje się pojęciem pojemności kondensatora i jej jednostką; posługuje się zależnością pojemności kondensatora płaskiego od jego wymiarów; oblicza energię zmagazynowaną w kondensatorze;
   12. opisuje polaryzację dielektryków w polu zewnętrznym i ich wpływ na pojemność kondensatora; oblicza pojemność kondensatora, uwzględniając stałą dielektryczną;
   13. doświadczalnie:
       1. ilustruje pole elektryczne oraz układ linii pola wokół przewodnika,
       2. demonstruje przekaz energii podczas rozładowania kondensatora (np. lampa błyskowa, przeskok iskry).
8. Prąd elektryczny. Uczeń:
   1. opisuje przewodnictwo w metalach, elektrolitach i gazach; wyjaśnia procesy jonizacji w gazach, wskazuje rolę promieniowania, wysokiej temperatury i dużego natężenia pola;
   2. posługuje się pojęciami natężenia prądu elektrycznego, napięcia elektrycznego oraz mocy wraz z ich jednostkami;
   3. analizuje zależność oporu od wymiarów przewodnika, posługuje się pojęciem oporu właściwego materiału i jego jednostką;
   4. opisuje wpływ temperatury na opór metali i półprzewodników;
   5. stosuje do obliczeń proporcjonalność natężenia prądu stałego do napięcia dla przewodników (prawo Ohma);
   6. analizuje charakterystykę prądowo-napięciową elementów obwodu (zgodną lub niezgodną z prawem Ohma);
   7. posługuje się pojęciami oporu wewnętrznego i siły elektromotorycznej jako cechami źródła;
   8. stosuje do obliczeń związek mocy wydzielonej na oporniku (ciepła Joule’a – Lenza) z natężeniem prądu i oporem oraz napięciem i oporem;
   9. wykorzystuje dane znamionowe urządzeń elektrycznych do obliczeń;
   10. interpretuje I prawo Kirchhoffa jako przykład zasady zachowania ładunku;
   11. opisuje sieć domową jako przykład obwodu rozgałęzionego; wyjaśnia funkcję bezpieczników różnicowych i przewodu uziemiającego;
   12. analizuje dodawanie i odejmowanie napięć w obwodzie z uwzględnieniem źródeł i odbiorników energii (II prawo Kirchhoffa);
   13. posługuje się pojęciem oporu zastępczego; oblicza opór zastępczy układu oporników połączonych szeregowo lub równolegle;
   14. opisuje funkcję diody półprzewodnikowej jako elementu przewodzącego w jednym kierunku; przedstawia jej zastosowanie w prostownikach oraz jako źródła światła;
   15. opisuje tranzystor jako trójelektrodowy, półprzewodnikowy element wzmacniający sygnały elektryczne;
   16. doświadczalnie:
       1. demonstruje I prawo Kirchhoffa,
       2. bada dodawanie napięć w układzie ogniw połączonych szeregowo,
       3. demonstruje rolę diody jako elementu składowego prostowników i źródła światła,
       4. bada charakterystykę prądowo – napięciową żarówki.
9. Magnetyzm. Uczeń:
   1. posługuje się pojęciem pola magnetycznego; rysuje linie pola magnetycznego w pobliżu magnesów stałych i przewodników z prądem (przewodnik prostoliniowy, zwojnica);
   2. posługuje się pojęciem wektora indukcji magnetycznej wraz z jego jednostką, analizuje oddziaływanie pola magnetycznego na przewodnik z prądem oraz na poruszającą się cząstkę naładowaną (siła Lorentza, siła elektrodynamiczna); opisuje rolę pola magnetycznego Ziemi jako osłony przed wiatrem słonecznym;
   3. analizuje tor cząstki naładowanej w jednorodnym polu magnetycznym;
   4. rysuje siły działające na pętlę z przewodnika w jednorodnym polu magnetycznym; na podstawie tego rysunku omawia zasadę działania silnika elektrycznego;
   5. stosuje do obliczeń związek wartości indukcji pola magnetycznego i natężenia prądu dla prostoliniowego przewodnika i długiej zwojnicy;
   6. analizuje siłę oddziaływania dwóch długich przewodników prostoliniowych; posługuje się definicją ampera;
   7. opisuje jakościowo podstawowe właściwości oraz zastosowania ferromagnetyków;
   8. oblicza strumień pola magnetycznego przez powierzchnię, stosuje jednostkę strumienia;
   9. opisuje zjawisko indukcji elektromagnetycznej; stosuje regułę Lenza; opisuje przemiany energii podczas działania prądnicy;
   10. oblicza siłę elektromotoryczną indukcji jako szybkość zmiany strumienia;
   11. opisuje jakościowo zjawisko samoindukcji;
   12. opisuje cechy prądu przemiennego; posługuje się pojęciem napięcia i natężenia skutecznego; oblicza napięcie i natężenie skuteczne dla przebiegu sinusoidalnego;
   13. opisuje zasadę działania transformatora; przedstawia uproszczony model transformatora, w którym przekładnia napięciowa i przekładnia prądowa zależą tylko od liczb zwojów; opisuje zastosowania transformatorów;
   14. opisuje jakościowo współzależność zmian pola magnetycznego i elektrycznego oraz rozchodzenie się fal elektromagnetycznych;
   15. doświadczalnie:
       1. ilustruje układ linii pola magnetycznego,
       2. demonstruje zjawisko indukcji elektromagnetycznej i jego związek ze względnym ruchem magnesu i zwojnicy oraz ze zmianą natężenia prądu w elektromagnesie.
10. Fale i optyka. Uczeń:
    1. analizuje rozchodzenie się fal na powierzchni wody i dźwięku w powietrzu na podstawie obrazu powierzchni falowych;
    2. posługuje się pojęciem natężenia fali wraz z jej jednostką (W/m2) oraz proporcjonalnością do kwadratu amplitudy;
    3. opisuje zależność natężenia i amplitudy fali kulistej od odległości od punktowego źródła;
    4. opisuje widmo światła białego jako mieszaniny fal elektromagnetycznych o różnych częstotliwościach;
    5. opisuje światło laserowe jako skolimowaną wiązkę światła monochromatycznego o zgodnej fazie;
    6. stosuje prawo odbicia i prawo załamania fal na granicy dwóch ośrodków; posługuje się pojęciem współczynnika załamania ośrodka; oblicza kąt graniczny;
    7. opisuje działanie światłowodu jako przykład wykorzystania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia;
    8. opisuje jakościowo związek pomiędzy dyfrakcją na szczelinie a szerokością szczeliny i długością fali;
    9. analizuje zdolność rozdzielczą przyrządów optycznych w kontekście zjawiska dyfrakcji;
    10. stosuje zasadę superpozycji fal; wyjaśnia zjawisko interferencji fal; podaje warunki wzmocnienia oraz wygaszenia się fal;
    11. analizuje jakościowo zjawisko interferencji wiązek światła odbitych od dwóch powierzchni cienkiej warstwy;
    12. opisuje zależność przestrzennego obrazu interferencji od długości fali i odległości między źródłami;
    13. analizuje efekt Dopplera dla fal w przypadku, gdy źródło lub obserwator poruszają się znacznie wolniej niż fala; podaje przykłady występowania tego zjawiska;
    14. rozróżnia fale poprzeczne i podłużne; opisuje światło jako falę elektromagnetyczną poprzeczną; rozróżnia światło spolaryzowane i niespolaryzowane;
    15. opisuje jakościowo zjawisko polaryzacji światła przy odbiciu;
    16. opisuje obraz powstający po przejściu światła przez siatkę dyfrakcyjną; stosuje do obliczeń związek między kątem dyfrakcji, stałą siatki i długością fali;
    17. opisuje jakościowo zależność ogniskowej soczewki od jej krzywizny oraz współczynnika załamania; stosuje do obliczeń pojęcie zdolności skupiającej wraz z jej jednostką;
    18. rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki; stosuje do obliczeń równanie soczewki;
    19. opisuje przykłady zjawisk optycznych w przyrodzie: miraże, czerwony kolor zachodzącego Słońca, zjawisko Tyndalla;
    20. doświadczalnie:
        1. obserwuje zmiany natężenia światła po przejściu przez dwa polaryzatory ustawione równolegle i prostopadle,
        2. obserwuje zjawisko dyfrakcji fali na szczelinie,
        3. obserwuje zjawisko interferencji fal,
        4. demonstruje rozpraszanie światła w ośrodku,
        5. wyznacza wartość współczynnika załamania światła z pomiaru kąta granicznego,
        6. bada związek między ogniskową soczewki a położeniami przedmiotu i obrazu.
11. Fizyka atomowa. Uczeń:
    1. analizuje na wybranych przykładach promieniowanie termiczne ciał i jego zależność od temperatury;
    2. opisuje dualizm korpuskularno – falowy światła; stosuje pojęcie fotonu oraz jego energii;
    3. opisuje powstawanie promieniowania rentgenowskiego jako promieniowania hamowania; oblicza krótkofalową granicę widma promieniowania rentgenowskiego;
    4. rozróżnia widma emisyjne i absorpcyjne gazów; interpretuje linie widmowe jako skutek przejść między poziomami energetycznymi w atomach z emisją lub absorpcją kwantu światła; rozróżnia stan podstawowy i stany wzbudzone atomu;
    5. analizuje seryjny układ linii widmowych na przykładzie widm atomowych wodoru; posługuje się wzorem Rydberga;
    6. posługuje się pojęciem pędu fotonu; stosuje zasadę zachowania energii i zasadę zachowania pędu do opisu emisji i absorpcji przez swobodne atomy; opisuje odrzut atomu emitującego kwant światła;
    7. opisuje zjawiska jonizacji, fotoelektryczne i fotochemiczne jako wywołane tylko przez promieniowanie o częstotliwości większej od granicznej;
    8. opisuje jakościowo obraz dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego na kryształach;
    9. opisuje zjawiska dyfrakcji oraz interferencji elektronów i innych cząstek; oblicza długość fali de Broglie ‘a poruszających się cząstek;
    10. doświadczalnie: obserwuje widma atomowe za pomocą siatki dyfrakcyjnej.
12. Elementy fizyki relatywistycznej i fizyka jądrowa. Uczeń:
    1. wskazuje niezależność prędkości światła w próżni od prędkości źródła i prędkości obserwatora; opisuje względność równoczesności;
    2. posługuje się związkiem między energią całkowitą, masą cząstki i jej prędkością; posługuje się pojęciem energii spoczynkowej;
    3. opisuje równoważność masy i energii spoczynkowej;
    4. wskazuje prędkość światła w próżni jako maksymalną prędkość przekazu energii i informacji;
    5. posługuje się pojęciami pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron; opisuje skład jądra atomowego na podstawie liczb masowej i atomowej;
    6. zapisuje reakcje jądrowe stosując zasadę zachowania liczby nukleonów i zasadę zachowania ładunku;
    7. stosuje zasadę zachowania energii do opisu reakcji jądrowych; posługuje się pojęciem energii wiązania;
    8. oblicza dla dowolnego izotopu energię spoczynkową, deficyt masy i energię wiązania;
    9. wymienia właściwości promieniowania jądrowego; opisuje rozpady alfa (α), beta (β⁺, β^–);
    10. posługuje się pojęciem jądra stabilnego i niestabilnego; opisuje powstawanie promieniowania gamma;
    11. opisuje przypadkowy charakter rozpadu jąder atomowych;
    12. opisuje rozpad izotopu promieniotwórczego; posługuje się pojęciem czasu połowicznego rozpadu; opisuje zasadę datowania substancji na podstawie węgla ¹⁴C;
    13. wskazuje wpływ promieniowania jonizującego na materię oraz na organizmy żywe;
    14. wymienia przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości w technice i medycynie;
    15. opisuje reakcję rozszczepienia jądra uranu ²³⁵U zachodzącą w wyniku pochłonięcia neutronu; podaje warunki zajścia reakcji łańcuchowej;
    16. opisuje zasadę działania elektrowni jądrowej oraz wymienia korzyści i niebezpieczeństwa płynące z energetyki jądrowej;
    17. opisuje reakcję termojądrową przemiany wodoru w hel zachodzącą w gwiazdach;
    18. opisuje elementy ewolucji gwiazd; omawia supernowe i czarne dziury;
    19. opisuje kreację lub anihilację par cząstka – antycząstka; stosuje zasady zachowania energii i pędu oraz zasadę zachowania ładunku do analizy kreacji lub anihilacji pary elektron – pozyton.

PODRĘCZNIK

INFORMACJE DODATKOWE.
Tytuł: Zrozumieć fizykę 1
Autorzy: Marcin Braun, Agnieszka Byczuk, Krzysztof Byczuk, Elżbieta Wójtowicz
Poziom: rozszerzony
Wydawca: Nowa Era
Rodzaj oprawy: Broszura
Data wydania: 31 lipca 2019
Liczba stron: 296
Numer dopuszczenia: 1002/1/2019
Format: 170 × 240 mm
SKU: 066452

„Zrozumieć fizykę” cz. 1 to podręcznik przystępnie przedstawiający nawet trudne zagadnienia, który już od pierwszych lekcji pomaga w przygotowaniach do matury.

• Przedstawia zagadnienia w zrozumiały sposób i zachęca do samodzielnej pracy dzięki prostemu językowi, przystępnie opracowanym tematom podzielonym na małe porcje wiedzy, licznym odwołaniom do życia codziennego oraz infografikom tłumaczącym trudne zagadnienia.
• Pomaga w nauce rozwiązywania zadań różnego typu dzięki rozwiązanym Przykładom, zadaniom do samodzielnej pracy, zarówno obliczeniowym, jak i problemowym, wstępnemu tematowi tłumaczącemu podstawowe zagadnienia związane z funkcjami, proporcjonalnością prostą i odwrotną, a także licznym Dodatkom matematycznym.
• Pozwala kształcić umiejętności przeprowadzania doświadczeń i ich analizowania dzięki początkowym tematom o pomiarach i analizie danych pomiarowych, łatwym do wykonania eksperymentom, zilustrowanym i rozpisanym krok po kroku, w tym wszystkim doświadczeniom obowiązkowym wraz z analizą wyników pomiarów.
• Zapewnia systematyczne przygotowanie do egzaminu maturalnego już od pierwszej klasy dzięki blokowi Wiesz, umiesz, zdasz zawierającemu: Podsumowanie najważniejszych wiadomości z danego działu, Sposób na zadanie – omówienie różnych typów zadań maturalnych, i Zadania powtórzeniowe do samodzielnego rozwiązania.

PODRĘCZNIKI UZUPEŁNIAJĄCE

Podstawy fizyki Tom 1 Pierwsza część nowoczesnego, przejrzyście napisanego i kompletnego podręcznika podstaw fizyki, który powstał na podstawie legendarnej już książki Resnicka i Hallidaya. Zawiera elementy fizyki współczesnej – teorii względności, mechaniki kwantowej, podstaw fizyki ciała stałego, fizyki jądrowej i cząstek elementarnych. Przedstawia aktualny stan wiedzy – zarówno w rozdziałach związanych z fizyką współczesną, jak i dotyczących fizyki klasycznej. Aparat matematyczny ograniczony został do niezbędnego minimum. Prezentowany materiał jest bogato ilustrowany i poparty wieloma przykładami. Na końcu każdego rozdziału znajduje się podsumowanie omówionego materiału, któremu towarzyszą pytania i zadania sprawdzające jego zrozumienie. Tom 1 zawiera wiadomości z mechaniki klasycznej. Omawia m.in. ruch w jednym, dwóch i trzech wymiarach, siłę, energię, pracę, zderzenia oraz ruch obrotowy. Dodatkowym uzupełnieniem książki są: wykazy Niektórych danych astronomicznych, Współczynników zamiany jednostek, Wzorów matematycznych, Właściwości pierwiastków, Wybranych stałych fizycznych, Wybranych właściwości fizycznych, a także Układ okresowy pierwiastków oraz Skorowidz pojęć. Polskie wydanie podręcznika D. Halliday, R. Resnick, J. Walker Podstawy fizyki stanowi tłumaczenie szóstego wydania oryginału z 2001 roku, któremu towarzyszy obszerny zestaw starannie przygotowanych materiałów uzupełniających, mających za zadanie ułatwić wykładowcom i studentom korzystanie z książki. Strona internetowa: http://www.wiley.com/college/hrw, której adres pojawia się w przedmowie do polskiego tłumaczenia podręcznika, jest aktualna, mimo iż ukazało się już siódme wydanie amerykańskie tej publikacji. Czytelnik znajdzie tam na podstronie dotyczącej Fundamentals of Physics, 6th Edition z 2001 r. oryginalne materiały dodatkowe odpowiadające polskiej edycji podręcznika. Książka przeznaczona dla studentów nauk przyrodniczych na uniwersytetach, studentów fizyki studiów licencjackich, nauczycieli fizyki oraz uczniów liceów klas matematyczno – fizycznych.

Podstawy fizyki Tom 2 Druga część nowoczesnego, przejrzyście napisanego i kompletnego podręcznika podstaw fizyki nareszcie po polsku! Zawiera elementy fizyki współczesnej – elementy teorii względności, mechaniki kwantowej, podstawy fizyki ciała stałego, fizyki jądrowej i cząstek elementarnych. Przedstawia aktualny stan wiedzy – zarówno w rozdziałach związanych z fizyką współczesną, jak i dotyczących fizyki klasycznej.     Tom 2 prezentuje zagadnienia z następujących dziedzin: mechanika klasyczna drgania fale termodynamika. Aparat matematyczny ograniczony został do niezbędnego minimum. Prezentowany materiał jest bogato ilustrowany kolorowymi, sugestywnymi zdjęcia i rysunkami oraz poparty wieloma przykładami. Na końcu każdego rozdziału znajduje się podsumowanie omówionego materiału, któremu towarzyszą pytania i zadania sprawdzające jego zrozumienie. Na końcu podręcznika znajduje się Dodatek, w którym można znaleźć: Międzynarodowy Układ Jednostek, podstawowe stałe fizyczne, niektóre dane astronomiczne współczynniki zamiany jednostek wzory matematyczne właściwości pierwiastków układ okresowy pierwiastków odpowiedzi do sprawdzianów oraz pytań i zadań. Polskie wydanie podręcznika D. Halliday, R. Resnick, J. Walker Podstawy fizyki stanowi tłumaczenie szóstego wydania oryginału z 2001 roku, któremu towarzyszy obszerny zestaw starannie przygotowanych materiałów uzupełniających, mających za zadanie ułatwić wykładowcom i studentom korzystanie z książki. Strona internetowa: http://www.wiley.com/college/hrw, której adres pojawia się w przedmowie do polskiego tłumaczenia podręcznika, jest aktualna, mimo iż ukazało się już siódme wydanie amerykańskie tej publikacji. Czytelnik znajdzie tam na podstronie dotyczącej Fundamentals of Physics, 6th Edition z 2001 r. oryginalne materiały dodatkowe odpowiadające polskiej edycji podręcznika. Książka przeznaczona dla studentów nauk przyrodniczych na uniwersytetach, studentów fizyki studiów licencjackich, nauczycieli fizyki oraz uczniów liceów klas matematyczno – fizycznych.

Podstawy fizyki Tom 3 Trzecia część nowoczesnego, przejrzyście napisanego i kompletnego podręcznika podstaw fizyki nareszcie po polsku! Zawiera elementy fizyki współczesnej – elementy teorii względności, mechaniki kwantowej, podstawy fizyki ciała stałego, fizyki jądrowej i cząstek elementarnych. Przedstawia aktualny stan wiedzy – zarówno w rozdziałach związanych z fizyką współczesną, jak i dotyczących fizyki klasycznej.     Tom 3 prezentuje zagadnienia z następujących dziedzin: elektryczność magnetyzm Aparat matematyczny ograniczony został do niezbędnego minimum. Prezentowany materiał jest bogato ilustrowany kolorowymi, sugestywnymi zdjęcia i rysunkami oraz poparty wieloma przykładami. Na końcu każdego rozdziału znajduje się podsumowanie omówionego materiału, któremu towarzyszą pytania i zadania sprawdzające jego zrozumienie. Na końcu podręcznika znajduje się Dodatek, w którym można znaleźć: Międzynarodowy Układ Jednostek, podstawowe stałe fizyczne, niektóre dane astronomiczne współczynniki zamiany jednostek wzory matematyczne właściwości pierwiastków układ okresowy pierwiastków odpowiedzi do sprawdzianów oraz pytań i zadań. Polskie wydanie podręcznika D. Halliday, R. Resnick, J. Walker Podstawy fizyki stanowi tłumaczenie szóstego wydania oryginału z 2001 roku, któremu towarzyszy obszerny zestaw starannie przygotowanych materiałów uzupełniających, mających za zadanie ułatwić wykładowcom i studentom korzystanie z książki. Strona internetowa: http://www.wiley.com/college/hrw, której adres pojawia się w przedmowie do polskiego tłumaczenia podręcznika, jest aktualna, mimo iż ukazało się już siódme wydanie amerykańskie tej publikacji. Czytelnik znajdzie tam na podstronie dotyczącej Fundamentals of Physics, 6th Edition z 2001 r. oryginalne materiały dodatkowe odpowiadające polskiej edycji podręcznika. Książka przeznaczona dla studentów nauk przyrodniczych na uniwersytetach, studentów fizyki studiów licencjackich, nauczycieli fizyki oraz uczniów liceów klas matematyczno – fizycznych.

Podstawy fizyki Tom 4 Czwarty tom nowoczesnego, 5-tomowego, przejrzyście napisanego i kompletnego podręcznika podstaw fizyki, który powstał na podstawie legendarnego już podręcznika Resnicka i Hallidaya. Omówiono w nim fale elektromagnetyczne, a także zagadnienia z dziedziny optyki i teorii względności. Wykład jest bogato ilustrowany i poparty wieloma przykładami. Na końcu każdego rozdziału znajduje się podsumowanie, któremu towarzyszą pytania i zadania sprawdzające jego zrozumienie. Polskie wydanie podręcznika D. Halliday, R. Resnick, J. Walker Podstawy fizyki stanowi tłumaczenie szóstego wydania oryginału z 2001 roku, któremu towarzyszy obszerny zestaw starannie przygotowanych materiałów uzupełniających, mających za zadanie ułatwić wykładowcom i studentom korzystanie z książki. Strona internetowa: http://www.wiley.com/college/hrw, której adres pojawia się w przedmowie do polskiego tłumaczenia podręcznika, jest aktualna, mimo iż ukazało się już siódme wydanie amerykańskie tej publikacji. Czytelnik znajdzie tam na podstronie dotyczącej Fundamentals of Physics, 6th Edition z 2001 r. oryginalne materiały dodatkowe odpowiadające polskiej edycji podręcznika. Książka przeznaczona dla studentów nauk przyrodniczych na uniwersytetach, studentów fizyki studiów licencjackich, nauczycieli fizyki oraz uczniów liceów klas matematyczno – fizycznych.

Podstawy fizyki Tom 5 Piąta część nowoczesnego, przejrzyście napisanego i kompletnego podręcznika podstaw fizyki nareszcie po polsku! Zawiera elementy fizyki współczesnej – elementy teorii względności, mechaniki kwantowej, podstawy fizyki ciała stałego, fizyki jądrowej i cząstek elementarnych. Przedstawia aktualny stan wiedzy – zarówno w rozdziałach związanych z fizyką współczesną, jak i dotyczących fizyki klasycznej. Aparat matematyczny ograniczony został do niezbędnego minimum. Prezentowany materiał jest bogato ilustrowany kolorowymi, sugestywnymi zdjęciami i rysunkami oraz poparty wieloma przykładami. Na końcu każdego rozdziału znajduje się podsumowanie omówionego materiału, któremu towarzyszą pytania i zadania sprawdzające jego zrozumienie. Polskie wydanie podręcznika D. Halliday, R. Resnick, J. Walker Podstawy fizyki stanowi tłumaczenie szóstego wydania oryginału z 2001 roku, któremu towarzyszy obszerny zestaw starannie przygotowanych materiałów uzupełniających, mających za zadanie ułatwić wykładowcom i studentom korzystanie z książki. Strona internetowa: http://www.wiley.com/college/hrw, której adres pojawia się w przedmowie do polskiego tłumaczenia podręcznika, jest aktualna, mimo iż ukazało się już siódme wydanie amerykańskie tej publikacji. Czytelnik znajdzie tam na podstronie dotyczącej Fundamentals of Physics, 6th Edition z 2001 r. oryginalne materiały dodatkowe odpowiadające polskiej edycji podręcznika. Książka przeznaczona dla studentów nauk przyrodniczych na uniwersytetach, studentów fizyki studiów licencjackich, nauczycieli fizyki oraz uczniów liceów klas matematyczno – fizycznych.